Gezichten in de bomen en een gevild konijn aan een brugleuning. Kunstenaars laten zien wat het veen ons leren kan (Poems in trees and a skinned rabbit on a bridge railing. Artists showing the lessons of the peat moors)

Janny Eskes (2004)
Rijn en Gouwe, 6 September

NOORDEN/WOERDENSE VERLAAT

"Daar zit een vrouw in met een laptop", roept een passant op de fiets verrast als hij Mariëlle Lapidaire in haar knaloranje busje, haar rijdende atelier, langs de Hollandse Kade bij Woerdense Verlaat ontwaart. De kunstenares moet er hartelijk om lachen. Ja, zo beleef je nog eens wat als er een kunstmanifestatie in je streek is.

Op de Dag van het Veen, zaterdag op initiatief van het Centrum Beeldende Kunst Utrecht rond de Nieuwkoopse Plassen gehouden, werd de bezoeker geprikkeld op een andere manier naar het veengebied te kijken. Mariëlle Lapidaire heeft de wandelaars in Lusthof De Haeck gevraagd met welke boom ze zich het meest verwant voelen: een els, een eik, een krentenboom, een esdoorn of een berk. De karakters van de bomen heeft ze kort beschreven, ze staan op de achterkant van haar T-shirt. Vervolgens maakt de kunstenares een fotografisch portret van de betrokkene, zet dit in haar 'buitenatelier' om in een 'tattoo-transfer' oftewel een plakplaatje en brengt dit aan op een boomblad van de corresponderende boom in het gebied. Wie goed kijkt, kan daar nu dus gezichtjes op bomen aantreffen. Lapidaires idee erachter is: "Als je het karakter van mensen in de smiezen hebt, kun je veel beter met hen omgaan en datzelfde geldt voor het veengebied."

Eveneens in De Haeck staat veentolk Jack van Mildert, die de voorbijgangers met veenthee verblijdt, een mix van watermunt, brandnetel, frambozenblad, moerasspirea en kamille. "Zoals je weet bestaan er plannen om tot en met 2020 allerlei nieuwe zaken in het veengebied aan te brengen, maar ik miste het verhaal van het veen zelf. Wat kan het veen ons leren? Drink deze thee, ga wandelen en er zullen allerlei anekdotes tot je komen." Speciaal voor de dag heeft Van Mildert een kar gebouwd. "Geen T-Mobile, maar een Thee-Mobiel." De handkar dreigt een beetje in het beweeglijke veen te zakken. "Heel langzaam verdwijnt de veentolk het veen in", spot de kunstenaar.

Verderop heeft collega Egied Simons de leuningen van vier bruggetjes een ander uiterlijk gegeven. Aan het eerste bruggetje hangen bloembakken met vrolijke bloeiers. Aan het tweede - even schrikken - een geplukte kip en een gevild konijn met poppenogen op de kop gestoken. Simons: "Het idee is de natuur zoals je die thuis binnenkrijgt in de natuur zelf terug te brengen en te kijken wat er dan gebeurt." Aan het derde bruggetje wapperen drie witte plastic boodschappentasjes als een soort veengeesten. De vierde brugleuning is omwikkeld met reuzel en daar omheen bakpapier, waardoor je wel een zeer vreemde grip krijgt.....

En zo geeft elke deelnemende kunstenaar zijn eigen invulling aan het veen. "Maar de natuur is minstens zo mooi als de kunst", laat een passagier van het veer dat heen en weer vaart tussen Noorden en de Hollandse Kade, zich ontvallen. Alphenaar Hans Beuker is vandaag de vrijwilliger die het Zonneveer bedient. De energiezuinige schuit, aanvankelijk een afstudeerproject van de Delftse universiteit, vaart hier sinds drie jaar en heeft een beroerd seizoen gehad vanwege het slechte weer. De Dag van het Veen maakt het een beetje goed. De schipper moet de boot zelfs even stilleggen om een boterham te kunnen nuttigen. Een van de zonnepanelen is stuk. "We zoeken nog sponsors", zegt de vutter veelbetekend.

Voor het Poldermuseum in Noorden zitten leden van de vertelkring Haarlemmermeer spookverhalen te vertellen: "..... het was van dat weer dat de mist over het land ligt en je halve koeien ziet. Maar je ziet ook allerlei andere dingen....." De vertellers hebben gemeen dat ze veel van verhalen houden, vertelt Ineke Hoonakker uit Nieuw-Vennep. Of de verhalen waar gebeurd zijn? Hans Poot: "Er zit altijd wat van je eigen waarneming in. Maar voor de toeschouwer mag het niet duidelijk zijn hoe het zit, anders doe je het niet goed. Het moet een beetje in het vage blijven. Je weet toch wel wat hier in de tuin gebeurd is? Weet je dat niet? Joke, vertel jij dat?"

In de plas langs de Kerklaan drijven talloze wasteilen, in alle kleuren en maten. Er zit gras in. Het is een idee van Pietertje van Splunter, die geïnspireerd werd door de veenbonken die af en toe in de plassen naar boven komen.

Femke Kempkes leidt haar bezoekers aan de Bosweg bij Woerdense Verlaat het weiland in. Schoenen uit, de sporen volgen en gaan liggen op een plek waar de vorm van een mens in het hogere gras is vrijgemaakt. Je mag je ogen dicht doen en de kunstenares leest je een gedicht over het niets voor. Je zou er uren kunnen blijven liggen, maar anderen wachten al. Het fraaie zomerweer helpt er absoluut aan mee dat de kunstenaars voortdurend aanloop hebben, hoe ver ze ook in het veen weggestopt zitten.